Úrgangsmál á nýju ári
Nú er árið 2023 gengið í garð með nýjum lögum um meðhöndlun úrgangs. Þessum nýju lögum
er ætlað að skapa skilyrði fyrir myndun hringrásarhagkerfis svo stuðla megi að sjálfbærri
auðlindanotkun, draga úr myndun úrgangs og minnka til muna urðun á úrgangi.
Þótt lögin hafi þegar tekið gildi eru fá sveitarfélög tilbúin í breytingarnar. Sveitarfélögin á
Suðurnesjum sitja við sama borð og mörg stærri sveitarfélög landsins að þurfa að bíða eftir
innflutningi á ílátum. Þau eru væntanleg í lok vetrar svo enn eru nokkrir mánuðir þar til
breytingarnar ganga yfir að fullu.
Hvað þýðir þetta fyrir íbúa á Suðurnesjum?
Á hverju heimili verður safnað í fjóra úrgangsflokka:
• Matarleifar
• Plastumbúðir
• Pappír & pappi
• Blandaður úrgangur
Þrjú ílát verða við sérbýli.
• Eitt fyrir plastumbúðir
• Eitt fyrir pappír & pappa
• Eitt tvískipt ílát þar sem annar hlutinn er fyrir matarleifar og hinn hlutinn fyrir
blandaðan úrgang
Hugmyndin er svo að þróa framboð á ílátum áfram og leitast verði við að finna þá
samsetningu sem hentar best í hverju tilviki. Áfram verður mögulegt að fá viðbótarílát fyrir
þá sem þess óska.
Mismunandi fyrirkomulag við fjölbýli
Í dag eru ýmsar útfærslur á stærðum íláta við fjölbýli og á því verður engin breyting. Reynt
verður eftir fremsta megni að aðlaga stærð og tegund íláta eftir aðstæðum á hverjum stað.
Ílát fyrir matarleifar verður þó aldrei stærra en 140 lítrar vegna þyngdar þeirra.
Grenndarstöðvar
Málmum, gleri og textíl verður safnaði í grenndarstöðvar auk þess sem pappír, pappa og
plasti, verður safnað á sumum stöðvum. Þannig geta íbúar flokkað málma og gler heima
við og skilað á grenndarstöðvar og einnig farið með pappír, pappa og plast ef og þegar
ílátin heima fyrir taka ekki lengur við.
Hvenær munu þessar breytingar taka gildi?
Eins og áður hefur komið fram tóku lögin gildi um áramótin en eins og glöggir íbúar hafa
vafalaust tekið eftir er ekki komið nýtt ílát fyrir utan heimilin og því hefur þessi nýja söfnun
enn ekki hafist. Ástæður fyrir því eru margvíslegar og verða þær ekki taldar upp hér en nú er
beðið eftir afhendingu nýrra íláta til þess að geta tekið upp nýtt flokkunarkerfi og standa vonir
til þess að geta dreift þeim á vormánuðum.
Hvað er það sem breytist?
Stærstu breytingarnar fyrir íbúa er annars vegar sú að matarleifum verður nú safnað í sérílát
og svo verður pappír og pappi aðskilinn frá plastinu í sitthvort ílátið. Aðrar breytingar eru svo
þær að söfnun verður mjög sambærileg á landsvísu og teknar verða upp samræmdar
merkingar með það að leiðarljósi að samræma og einfalda flokkun. Menn geta því sagt skilið
við úrgangskvíðann sem átti það til að laumast með í sumarbústaðinn!
Hvers vegna er mikilvægt að flokka rétt?
Önnur stór breyting sem löggjöfin hefur í för með sér er að kostnaður íbúa vegna úrgangs mun
verða breytilegur eftir árangri í flokkun. Úrvinnslugjald, sem lagt er á ákveðnar vörur og rennur
til Úrvinnslusjóðs þegar varan er keypt greiðir fyrir meðhöndlun og úrvinnslu vörunnar þegar
líftíma hennar lýkur. Úrvinnslugjaldið er er eingöngu lagt á endurvinnanlegar vörur eða
umbúðir. Því er mikilvægt að varan sé sett í réttan úrgangsflokk enda geta sveitarfélög ekki
sótt fé í sjóðinn fyrir óflokkað efni til brennslu eða urðunar.
Kynning og fræðsla
Eins og kom fram hér að framan hafa lögin þegar tekið gildi en breytingarnar verða innleiddar
á næstu mánuðum. Mikilvægur hlekkur í að vel takist til í þessari vegferð er þátttaka íbúa.
Kynning og fræðsla til íbúa er því afar mikilvæg og munum við leggja mikla áherslu á
upplýsingagjöf. Einnig verða breytingarnar kynntar vel á landsvísu, til þess að tryggja
samræmdan skilning með það að markmiði að auka endurvinnsluhlutfall á landinu öllu.
Við hvetjum því íbúa á Suðurnesjum að láta sig málið varða, kynna sér þær breytingar sem
fram undan eru og gera þær ráðstafanir sem til þarf þegar nýtt ílát bætist á heimilið.
Anna Karen Sigurjónsdóttir, sjálfbærnifulltrúi Reykjanesbæjar.
Steinþór Þórðarson, framkvæmdastjóri Kölku sorpeyðingarstöðvar sf.
